Grote organisaties veel veiliger dan kleine bedrijven

1. Een RI&E (laten) opstellen en actueel houden
2. Een contract hebben met een arbozorgdienstverlener
3. Adequate bedrijfshulpverlening organiseren
4. Een preventiemedewerker aanstellen

Natuurlijk ken je de Arbowet. Een Nederlandse wet voor werkgevers en werknemers om de gezondheid, de veiligheid en het welzijn van werknemers en zelfstandig ondernemers te bevorderen. Met als uiteindelijke doel ongevallen en ziekten, veroorzaakt door het werk, te voorkomen. Maar weet je ook dat deze wet geldt voor alle bedrijven met ten minste één werknemer? Dus niet alleen voor de grote jongens? En dat het daarbij niet uitmaakt in welke branche de bedrijven opereren noch wat de specifieke risico’s zijn?
 
De Arbowet maakt geen verschil tussen een groot chemieconcern met honderden werknemers, een bouwbedrijf met dertig man personeel of een administratiekantoor met vier mensen: elk bedrijf met één of meer werknemers moet voldoen aan de negen algemene verplichtingen uit de Arbowet. En zo gek is dat natuurlijk niet: het mag voor de veiligheid en gezondheid van mensen niet uitmaken waar ze werken: elke organisatie moet alle mogelijke maatregelen nemen om de veiligheid van de werknemers te kunnen borgen.

Maar helaas is dat in de praktijk niet zo: uit onderzoek van de Nederlandse Arbeidsinspectie blijkt dat de grote organisaties aanmerkelijk beter voldoen aan de Arbo-verplichtingen dan de kleinere bedrijven: slechts 19% van de kleine bedrijven houdt zich aan de vier kernverplichtingen tegenover 83% van de bedrijven met meer dan honderd werknemers. Dat consequenties daarvan zijn duidelijk: bij kleine bedrijven komen relatief veel meer ernstige ongevallen voor dan bij middelgrote en vooral grote bedrijven. Gemiddeld is het aantal ernstige arbeidsongevallen bij kleine bedrijven 64 per 100.000 werknemers, bij middelgrote 47 en grote bedrijven ‘slechts’ 11 per 100.000 werknemers, berekend over de periode 2012 tot en met 2016.¹

Gelukkig is het beeld iets minder zorgelijk als we kijken naar het aantal werknemers dat werkt bij bedrijven die wel aan de Arboverplichtingen voldoen (simpelweg omdat er nu eenmaal veel meer mensen bij grote dan bij kleine bedrijven werken): 27% van alle bedrijven voldoet aan de vier kernverplichtingen, en bij deze bedrijven werkt 71% van alle werknemers. 11% van de bedrijven voldoet aan geen enkele verplichting. Dit zijn vrijwel allemaal kleine bedrijven met minder dan vijf werknemers. Slechts 2% van de werknemers werkt hier, maar dat zijn nog altijd zo’n 170.000 mensen.

Natuurlijk is het in veruit de meeste gevallen geen onwil dat kleinere bedrijven zich minder vaak houden aan de verplichtingen die de Arbowet stelt. Het is veel vaker onwetendheid. En het is voor kleinere bedrijven waarin geen arbospecialisten en andere veiligheidsdeskundigen rondlopen veel lastiger om alle kennis en expertise in huis te hebben om bijvoorbeeld een RI&E op te stellen. Dat is ook in Europees verband vastgesteld; de Europese Commissie heeft daarom voor kleinere bedrijven een speciale aanpak beschreven voor een betere toepassing van de RI&E. Die aanpak omvat onder andere sectorspecifieke handleidingen, de uitwisseling van best practices en de ontwikkeling en het gebruik van sectorspecifieke webtools.² 

Het maakt niet uit hoe je het regelt, als je het maar regelt. Want de cijfers liegen er niet om: hoe meer de bedrijven aan de arbobepalingen voldoen, hoe beter zij hun arbeidsrisico’s beheersen en hoe veiliger hun werknemers kunnen werken. Ongevallen kun je nooit helemaal uitsluiten, maar je kunt er wel heel veel aan doen om de risico’s te beperken. Hoe klein je organisatie ook is!

1. Nederlandse Arbeidsinspectie, Arbo in Bedrijf 2017
2. Ministerie van EZ, Implemenataire RI&E, Een vergelijkend onderzoek in 10 Europese landen, 2017, p. 4 en 102